بررسی تکثیر کاکتوس زینتی- دارویی Mill. (Cactaceae) Cereus peruvianus با استفاده از تکنیک کشت بافت

مقدمه: عصاره و آلکالوئید تولید شده از کاکتوس سرئوس پرویانوس دارای ترکیبات موثره فراوانی است و در صنایع داروسازی و کشاورزی کاربرد زیادی دارد. تکثیر این گیاه با روش‌های سنتی (بذر، قلمه و پا جوش) به کندی صورت می‌گیرد و تولید آن در سطح انبوه فقط ازطریق کشت بافت امکان‌پذیر است. هدف: این تحقیق به منظور بررسی امکان ریز ازدیادی، شناخت جنبه‌های مختلف افزایش این گیاه و تعیین بهترین محیط کشت و ترکیب هورمونی در شرایط درون شیشه‌ای انجام شد. روش بررسی: این آزمایش با طرح پایه کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد و هر تکرار شامل 5 ریزنمونه 1 بود، ریزنمونه‌ها پس از ضدعفونی سطحی روی محیط کشت پایه MS همراه با 3 درصد ساکارز، 8 گرم در لیتر فیتوآگار و 25 تیمار هورمونی با نوع و غلظت مختلف تنظیم‌کننده‌های رشد (NAA، Kinetin، BAP،2,4-D ،IBA ، GA3 و TDZ) با 8/5=pH کشت شدند. پس از گذشت 45 روز، اثرات محیط کشت بر باززایی از آرئول، تولید پینه ترد و ریشه‌زایی در محیط‌های مختلف ثبت و ارزیابی شد. نتایج: در این تحقیق بهترین ترکیب هورمونی برای تولید پینه ترد NAA mg/l 05/0 + mg/lTDZ07/0، برای تولید گیاهچه Kinetin mg/l 6 + 2 ,4-D l/mg 4 و برای ریشه‌زایی Kinetin l/mg 4 +2, 4-D l/mg 4 بود. شروع باززایی در تیمار‌های برتر 5/2 تا 3 ماه پس از کشت مشاهده شد و 8 محیط کشت مناسب برای تولید گیاهچه (تولید گیاه ازآرئول) انتخاب شد. بین دو واریتهvar monstrosus peruvianus Cereus و var tortuosus peruvianus Cereus از نظر باززایی گیاه از آرئول تفاوت معنی‌دار وجود داشت. نتیجه‌گیری: با توجه به اهمیت عصاره و آلکالوئید سرئوس پرویانوس و کندی تکثیر آن به روش‌های سنتی تکثیر آن از طریق باززایی از آرئول علاوه بر اقتصادی بودن، از نظر زمانی نیز بسیار کوتاه‌تر است.